Er lijkt een connectie te zijn tussen psychedelica en creativiteit. Dat blijkt wel uit het groeiende aantal wereldberoemde wetenschappers, kunstenaars en mensen uit de zakenwereld dat zich uitspreekt over de grote invloed die psychedelica hebben gehad op hun werk. Denk bijvoorbeeld aan Steve Jobs, Aldous Huxley, Susan Sarandon, Dr Andrew Weil en The Beatles. Psychedelica in normale (macro-) doseringen wordt al vaak met creativiteit in verband gebracht. Dit lijkt ook op te gaan voor microdoseringen, maar hier is veel minder over bekend. In dit artikel raadplegen we de microdosing-community en de wetenschap om hier meer over te weten te komen.

Wat is creativiteit

Voordat we ons buigen over de connectie tussen microdosing en creativiteit, is het interessant om te kijken naar wat creativiteit überhaupt is. Dit tamelijk abstracte begrip kan als volgt uitgelegd worden: “creativiteit is een meerlagig fenomeen, dat gewoonlijk wordt gedefinieerd als het vermogen om ideeën, oplossingen of producten te genereren, die zowel nieuw als passend zijn. Creativiteit is geen eenzijdige functie, maar bestaat uit verschillende sub-componenten die zorgen voor verschillende, soms elkaar tegensprekende cognitieve uitdagingen.”¹²³

Met andere woorden: creativiteit is een verschijnsel dat uit meerdere componenten bestaat. Een aantal daarvan zijn: het bedenken van nieuwe ideeën en oplossingen, toepasbaar op de situatie. We zien dit goed terug in hoe Dawid creativiteit in combinatie met microdosing ervaart. Dawid is onderdeel van de Microdosing Institute community, en microdoseert soms om zijn creatieve proces te ondersteunen. Hij is beeldend kunstenaar en studeert aan de Gerrit Rietveld academie. Hij maakt ontwerpen in 2D, tekent, en werkt met digitale grafische programma’s. Sinds hij met zijn opleiding op de kunstacademie is begonnen, houdt hij geen vast microdosing-protocol aan, maar doet hij het ad hoc – gewoon wanneer het voelt als een goed moment.

“Het belangrijkste in mijn proces als kunstenaar is conceptueel denken. Het idee is er eerst, en daarna kijk ik naar een middel om dit idee tot uiting te laten komen. Microdosing helpt me meer verbinding te voelen met het proces, maar ook met mezelf. Ik experimenteer meer, wat een belangrijk element van mijn praktijk als kunstenaar is. Het vereist een nieuwe manier van kijken naar reeds bestaande dingen te kijken.

Microdosing helpt mij uit mijn comfort zone te stappen, en stimuleert mijn nieuwsgierigheid. Ik ben altijd al filosofisch aangelegd geweest, en ik denk niet dat het heel veel invloed heeft op mijn mentale capaciteiten. Ik merk dat de combinatie van werken met mijn hoofd en met mijn handen de perfecte setting is om het meeste uit microdosing te halen.”

Kunstenaar: Dawid Dobosz

Hoe kunnen we creativiteit meten?

Het lijkt namelijk onmogelijk om creativiteit in getallen uit te drukken. “Vandaag was ik 38% creatiever dan normaal”, is waarschijnlijk niet iets wat men vaak zal zeggen. We kunnen echter wel kijken naar enkele componenten van creativiteit. Door middel van langlopend onderzoek onder microdosers, verzamelde James Fadiman zoveel mogelijk effecten van microdosing.  Een lijst met deze effecten vind je op de “waarom microdoseren?” pagina. Deze effecten zijn onder andere:

• Verbeterde concentratie en focus
• Langer in je creatieve flow blijven
• Toegenomen productiviteit
• Verbeterd probleemoplossend vermogen
• Meer fysieke energie
• Minder last van uitstelgedrag
• Beter beslissingen kunnen nemen
• Positiever in het leven staan
• Meer verbinding voelen met de mensen om je heen (familie, vrienden, collega’s)
• Beter in staat zijn om in het moment te leven
• Meer openheid
• Toegenomen verwondering
• Meer in contact met je spirituele intenties of levensmissie
• Gevoel van verbondenheid met alles wat er is
• Gevoel van eenheid met het universum

Hier zien we enkele effecten die ongetwijfeld te maken hebben met creativiteit, zoals langer in een creatieve flow kunnen blijven. Maar we zien ook effecten die niet per se gelijk staan aan “meer creativiteit”, maar er wel degelijk aan bijdragen. Effecten zoals minder uitstelgedrag, of een verhoogd gevoel van verwondering zijn niet gelijk aan meer creativiteit, maar ze inspireren en ondersteunen wel het creatieve proces. 

Toch zijn er ook meetbare componenten van creativiteit. Een ervan is divergent denken. Joy Paul Guilford, een Amerikaanse psycholoog, introduceerde deze term, als een manier om verschillende oplossingen voor een los gedefinieerd probleem.⁴ Een voorbeeld van een oefening in divergent denken is: maak een lijst met alle mogelijke toepassingen van een baksteen. Om een zo lang mogelijke lijst te maken heb je cognitieve flexibiliteit en vrije associatie nodig.

Divergent denken wordt vaak samen gebruikt met convergent denken – wat min of meer het tegenovergestelde is. Het is een manier van denken die één oplossing vereist voor een strak gedefinieerd probleem.⁵ Als een probleem maar één mogelijke oplossing heeft moet je je gedachten juist steeds verder specificeren tot je die ene oplossing gevonden hebt. Een voorbeeld: probeer een woord dat de woorden “man”, “bowl” en “markt” met elkaar verbindt. Je moet convergent denken om te komen tot de oplossing: “super”.

Divergent denken, creativiteit en microdosing

Het is niet moeilijk je voor te stellen hoe divergent denken verband houdt tot creativiteit. Het gebeurt vaak op een vrije, associatieve manier, wat makkelijk leidt tot het begin van een creatief proces. Door convergent te denken onderzoek je veel verschillende ideeën in een korte tijd, waardoor je soms onverwachte verbanden vindt. Dit proces is ook terug te zien bij Susana, een Amsterdamse fotograaf en beeldend kunstenaar. Ze staat bekend om haar prachtige concertfoto’s. Ook maakt ze foto’s van de natuur en houdt ze zich bezig met het maken van collages. Ze heeft in de afgelopen paar jaar meerdere periodes gemicrodoseerd met gedroogde Golden Teacher paddenstoelen. 

“Microdosing verhoogt mijn energieniveau, motivatie en concentratie. Maar het allerbelangrijkste is dat het meer kleur toevoegt aan mijn leven. Ik word creatiever en kan makkelijker nieuwe verbanden leggen. Bijvoorbeeld, als ik concertfotografie deed stelde ik me meer open voor nieuwe technieken, dubbele exposities, en nieuwe manieren om het licht te gebruiken. Ik merk dat ik meer nieuwe ideeën heb, mijn creatieve proces lijkt meer fluïde te worden. Ook denk ik niet teveel over mijn creatieve keuzes na. Ik doe het gewoon.” 

Black Midi – Foto door Susana Martins

Convergent denken, creativiteit en microdosing

Convergent denken wordt vaak in verband gebracht met logisch denken, en zou op het eerste gezicht juist kunnen worden gezien als een bemoeilijkende factor in het creatieve proces. Maar als we het volledig achterwege zouden laten, zou een idee nooit een vaste vorm kunnen aannemen. Alleen als ideeën vastgelegd kunnen worden in een definitieve en relateerbare vorm kunnen ze ook echt een creatief product worden. Convergent denken helpt ons definitieve beslissingen te nemen. Met andere woorden: het helpt ons het creatieve proces concreet te maken.

De microdoseer-ervaring van Maartje geeft een goed beeld van hoe dit werkt. Maartje schrijft artikelen voor haar psychedelische blog adifferentpointofview.nl. Ze microdoseert met LSD, en doet dit alleen op speciale gelegenheden, bijvoorbeeld bij een sociale aangelegenheid of een creatief project. Microdosing zorgt bij haar voor betere concentratie, verhoogde productiviteit en maakt het makkelijker voor haar om vrij te associëren. 

“Als ik microdoseer maak ik veel makkelijker associaties met beelden, gedachten en ideeën. Al deze dingen worden meer fluïde, en transformeren makkelijker in iets anders. Hierdoor leg ik verbanden die ik anders nooit gelegd zou hebben. Het maakt daardoor ook de onderwerpen die ik aanhaal, en de manier waarop ik die uitdruk, een stuk kleurrijker en experimenteler. De volgende stap is het bundelen van al deze ideeën tot één concept. Ik merk dat microdoseren me ook genoeg focus geeft om die volgende stap te maken.”

Research naar microdosing en creativiteit

Tot nu toe zijn er naar de combinatie microdosing en creativiteit is helaas maar twee kleinschalige wetenschappelijke studies gedaan. In 2018 publiceerde L. Prochazkova et al. een studie in Psychopharmacology journal, waarin de effecten van microdoseren op creativiteit werden onderzocht. Het onderzoek vond plaats op een Psychedelic Society microdosing evenement met een groep van achtendertig vrijwilligers. De Psychedelic Society leverde hiervoor magic truffles aan. Iedere deelnemer nam naar eigen inschatting een microdosering (0,5 tot 1 gram) in een natuurlijke setting. 

Om vervolgens de creativiteit te testen, moesten ze verschillende taken uitvoeren. De Picture Concept Task test het vermogen om een vergelijkende factor te vinden tussen verschillende plaatjes. Hiervoor maakt men dus gebruik van convergent denken. Om het vermogen tot divergent denken te meten kregen de deelnemers de Alternative Uses Task. Hierbij moest men zo veel mogelijk verschillende toepassingen voor een huishoudelijk object bedenken. De onderzoekers hielden rekening met het aantal antwoorden, maar ook met het aantal verschillende categorieën waarin de antwoorden vielen, alsook hoe uitgebreid ze het beschreven en de originaliteit van de antwoorden. Omdat convergent denken ook is gerelateerd aan fluïde intelligentie moesten de deelnemers ook de Raven’s Progressive Matrices test doen. Alle tests werden zowel voor als na het innemen van de microdosering afgenomen. 

Zoals verwacht namen de onderzoekers na de microdosering een stijging waar in het vermogen tot divergent denken. Hetzelfde was waar voor convergent denken; het aantal correcte antwoorden was significant hoger na het microdosen. De resultaten van de fluïde intelligentietest bleven gelijk.